به نقل از «ایسنا»

جایگاه دولت، روحانیت و مردم در منظومه قدرت جمهوری اسلامی

تاریخ انتشار: ۴ مهر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۷۵۸۸۰۰

ایسنا/خراسان رضوی با نگاهی ساده به قانون اساسی کشور روشن است که در رابطه با نقش مردم، دولت و فقها تفاسیر متعددی وجود دارد، به همین دلیل یکی از مباحثی که همواره چه در جامعه ایران و چه در میان تحلیلگران غربی مطرح بوده و هست، این است که در نظام جمهوری اسلامی ایران قدرت در دست دولت و روحانیون است یا مردم؟

داود فیرحی در کتاب "نظام سیاسی و دولت در اسلام" در این رابطه می‌نویسد:

"اصولا شبکه قدرت اجتماعی در نظام جمهوری اسلامی از سه  گروه رفتاری اقلیت‌ها، حامیان منفعل و فعالان تشکیل شده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در این شبکه شهروندان به دو دسته مسلمان و غیرمسلمان تقسیم می‌شوند و "اقلیت‌ها یا افراد بی‌طرف" طبق اصل ۱۳ و ۲۶ قانون اساسی زرتشتیان، کلیمیان و مسیحیان را دربرمی‌گیرد که در انجام مراسم دینی و دیگر فعالیت‌های سیاسی اجتماعی و صنفی آزاد هستند و حق رای و تعیین وکیل دارند.

همچنین اصل ۶۵ قانون اساسی ۵ کرسی نمایندگی مجلس شورای اسلامی را به اقلیت‌های دینی داده است. اما با این حال در مجموع اقلیت‌ها نمی‌توانند در سیاست کلان کشور و مناصب اساسی دولت سهیم باشند و حداکثر می‌توانند در امور محلی و شئون منطقه‌ای و مذهبی فعال باشند و به همین اعتبار هم در انتخابات مجلس شورای اسلامی حضور پیدا کنند.

در شبکه قدرت جمهوری اسلامی "حمایت‌کنندگان" کسانی اند که امکان حضور در مجموعه فعالان سیاسی را ندارند اما به داوری، حمایت یا انتقاد و اعتراض از سیاست‌ها و برنامه‌های فعالان سیاسی در دولت اسلامی اقدام می‌کنند. تا پیش از این در نظریه‌های قدیم اسلامی، این گروه طیف بسیار گسترده‌ای از زنان و مردان را شامل نمی‌شد، اما این نظریه‌های مشروطه شیعه بود که توانست گرایشات نخبه‌گرایانه که تنها افرادی خاص را در بر می‌گرفت، به نفع مردم‌سالاری اسلامی در هم شکند و به رای اکثریت مردم مشروعیت بخشد.

امام خمینی در رابطه با دیدگاه مردم‌سالاری بیان می‌کند که حکومت، حکومت اسلام و مردم است؛ مجلس از آن مردم است و رای نیز برای مردم است، پس احدی تحت فرمان مقامی خاص نیست و مردم می‌توانند در سراسر کشور در انتخاب فرد مورد نظر خود برای انتخابات مجلس آزاد باشند.

تحول جایگاه زنان در سیاست

نکته‌ای که در رابطه با شبکه اجتماعی قدرت در نظریه جمهوری اسلامی وجود دارد، این است که امام در تلگراف خود به اسدالله علم نخست وزیر وقت پهلوی در سال ۱۳۴۱ ورود زن‌ها به مجلس و انجمن‌های ایالتی و ولایتی و شهرداری را مخالف با قوانین محکم اسلام دانست، اما در رابطه با وضعیت زنان در جمهوری اسلامی می‌فرماید: "زنان همچون مردان در ساختن جامعه اسلامی فردا شرکت دارند، آنان از حق رای دادن و رای گرفتن برخوردار هستند، ما همه گونه آزادی را به زن خواهیم داد البته جلوی فساد را می‌گیریم و در این مورد دیگر بین زن و مرد فرقی نیست."

پس از اقلیت‌ها و حامیان منفعل به فعال‌ترین گروه از شبکه قدرت نظام جمهوری اسلامی یعنی "فعالان سیاسی" می‌رسیم که به دو دسته مجتهدان مذهبی و مبعوثان ملت تقسیم می‌شود.

در این رابطه دو انتقاد از سوی مذهب‌گرایان سنتی و روشنفکران طرفدار جدایی دین از سیاست یا حداقل جدایی روحانیت شیعه از دولت مطرح بوده و هست. امام خمینی در این رابطه می‌گوید "حرف ما این است که نه تنها روحانیون بلکه تمام اقشار در سیاست دخالت دارند. سیاست ارثی نیست که مال دولت باشد یا مال مجلس و افراد خاص. سیاست یعنی وضع چیزهایی که برای اداره یک کشور لازم است. همه اهالی کشور در این معنا حق دارند. خانم‌ها حق دارند در سیاست دخالت کنند، تکلیفشان است. روحانیون هم حق دارند در سیاست دخالت کنند، تکلیف آنهاست. دین اسلام یک دین سیاسی است."

این سخنان تصویر ویژه‌ای از مردم‌سالاری شیعی به نمایش گذاشته و بسیاری از حوزه‌های زندگی عمومی را به عهده عقل جمعی می‌گذارد که باید با رای اکثریت تصمیم‌گیری و اجرا شود، اما در عین حال نظریه جمهوری اسلامی بر ولایت عام و مطلق فقیه و نیز حضور تعدادی از فقها در شورای نگهبان و دیگر مناصب سیاسی، قانون‌گذاری و قضا تاکید می‌کند.

در اصل ۱۷۷ قانون اساسی سعی شده تا این دو مقوله در کنار هم قرار گیرد. همچنین در مقدمه قانون اساسی هم مقرر شده که اولا زمینه مشارکت در تمام مراحل تصمیم‌گیری سیاسی و اجتماعی و سرنوشت‌ساز برای همه افراد اجتماع فراهم شود، ثانیا زمینه تحقق رهبری فقیه جامع‌الشرایطی را که از طرف مردم به عنوان رهبر شناخته می‌شود، فراهم گردد تا ضامن منحرف نشدن سازمان‌های مختلف از وظایف اصیل اسلامی باشد.

به این ترتیب امکان ورود افراد زیادی به دایره فعالان سیاسی مهیا می‌شود، اما سوال اینجاست که چگونه می‌توان این اهداف را تامین کرد؟"

پاسخ بسیار پیچیده و صحبت‌ها بسیار زیاد است که می‌توان در کتاب نظام سیاسی و دولت در اسلام از داود فیرحی آن را جست‌وجو کرد.

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: استانی سیاسی قدرت دولت و مردم روحانيت استانی اجتماعی استانی شهرستانها استانی اقتصادی استانی فرهنگی و هنری هفته دفاع مقدس استانی ورزشی استانی سیاسی خراسان شمالی استانی اجتماعی استانی شهرستانها استانی اقتصادی استانی فرهنگی و هنری جمهوری اسلامی فعالان سیاسی قانون اساسی اقلیت ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۷۵۸۸۰۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

امکان گزینش در دور دوم انتخابات مجلس آسان‌تر است

سید محمد حسینی معاون رییس جمهور در امور مجلس در گفت‌وگو با خبرنگار مهر در خصوص عملیات وعده صادق و اهمیت آن، گفت: رژیم صهیونیستی علاوه بر جنایتی که در بیش از شش ماه گذشته انجام داده است، تعرضی به کنسولگری جمهوری اسلامی در سوریه داشت و فرماندهان نظامی ما را به شهادت رساند. کاری که به هیچ عنوان توجیهی نداشت و مغایر با همه کنوانسیون‌های بین‌المللی بود.

وی با بیان آنکه ملت‌ها و دولت‌های دنیا بر این موضوع مهر تأیید زدند که این کار خلاف مقررات بین‌المللی است، افزود: جمهوری اسلامی این موضوع را در شورای امنیت سازمان ملل مطرح کرد که این شورا کاری انجام نداد، لذا طبیعی بود که ایران برای یک دفاع مشروع اقدامی انجام می‌داد، ضمن آنکه از قبل هم آن را اعلام کرده بود.

معاون امور مجلس رییس جمهور با اشاره به قدرت موشکی و پهپادی کشورمان بیان کرد: با عملیات وعده صادق، قدرت و توان موشکی، پهپادی و رزمی کشورمان کاملاً مشخص شد.

حسینی با اشاره به ادعاهای غلو آمیز رژیم صهیونیستی در خصوص توان نظامی خود، اظهار کرد: آنها ادعا می‌کردند که با کمک آمریکا و کشورهای غربی که دارای سپر موشکی، دفاعی و پدافندی قدرتمندی هستند و موشک‌های ایران به خاک اشغالگران نخواهد رسید، در حالی که دیدیم این اتفاق افتاد و این امر تأثیر بسیار بسزایی در قدرت بازدارندگی جمهوری اسلامی و به رخ کشیدن آن به رژیم صهیونیستی و حامیانش داشت.

وی ادامه داد: این عملیات آثار و تبعات بسیار خوبی داشت. مردم منطقه از این عملیات خرسند شده و از آن استقبال کردند. مردم ما نیز این حرکت و اقتدار را مایه مباهات خودشان می‌دانند.

حسینی با بیان آنکه عملیات وعده صادق بسیار موفقیت آمیز بود و اندیشمندان و فعالان سیاسی به این موضوع اذعان کردند، تاکید کرد: خیلی‌ها اذعان دارند که قدرت موشکی و پهپادی ایران بسیار بالا است و قدرتمندترین کشور در نوع خود است در حالی که ما فقط بخشی از توانمندی‌های خود استفاده کردیم. در حالی که آنان با قدرت از خود دفاع می‌کردند، اما نتوانستند مانع نفوذ موشک‌های ما شوند و به آنها آسیب وارد شد. هرچند بنابراین بود که به مردم و شهرهای آنها آسیبی وارد نشود.

نمایندگان تهران تأثیر قابل توجهی در مجلس دارند

معاون امور مجلس رییس جمهور در خصوص اهمیت دور دوم انتخابات مجلس شورای اسلامی گفت: چون ۴۵ نماینده مجلس در دور دوم انتخابات مشخص می‌شوند، تأثیر آنها می‌تواند در مجلس، هیأت رییسه و کمیسیون‌های آن بسیار مهم باشد لذا امیدواریم با مشارکت مردم شاهد باشیم که افراد به شایستگی انتخاب شوند.

وی افزود: در مرحله دوم امکان انتخاب برای مردم آسان‌تر و سهل‌تر است چون از بین تعداد محدودی باید گزینش کرد.

حسینی با اشاره به تعیین ۱۶ نماینده در دور دوم انتخابات تهران اذعان کرد: در تهران تعداد قابل توجه از نمایندگان در دور دوم مشخص می‌شوند که معمولاً نمایندگان تهران تأثیر قابل توجهی در مجلس دارند. چون کمتر درگیر کارهای روزمره حوزه‌های خود هستند، می‌توانند به مسائل کلان کشور در مجلس رسیدگی کنند لذا اگر افراد کارآمدتر و با انگیزه تر انتخاب شوند، می‌توانند نقش بسیار مهمی را در مجلس ایفا کنند.

کد خبر 6083255